У нечалавечых абставінах вельмі цяжка захаваць чалавечую годнасць, гэта прыкрасць не кожнаму — у асаблівасці перад тварам смерці, калі ў чалавека яшчэ тлее іскрынка надзей. Васіль БыкаўПачатак Айчыннай Вайны — складаная, цяжкая тэма. Як захаваць карціну таго трагічнага часу, аднак і не абыходзячы то хворае і горкае, што нараджаецца адступленнем нашых войскаў? І як разумець гэтую праўду, што ў ей галоўнае? Быкаў пісаў пра вайну такой, якой яна была — у пакутах і Крываў. Ен пісаў пра людзей, якія ва ўмовах гэтай вайны вялі сябе па-рознаму, выяўляючы і баязлівасць, і гераізм. Франтавой эпізод — бой на чыгуначным пераездзе — гэта яркае ўяўленне патрыятызму савецкіх салдат, якія ў вырашальны момант ўзялі на сябе адказнасць за лес Радзімы. Пяцера нашых салдат на чале са старшыны Карпенкі павінны перакрыць чыгунны пераезд і трымаць яго суткі, каб прыкрыць адступленне батальена. Шасцера супраць вельмі добра падрыхтаванай і ўзброенай фашысцкай арміі. У тых нясцерпна цяжкіх, трагічных умовах у чым залежыць ад сілы духу, ад мужнасці і трываласці салдата … Галоўныя героі гэтага твора — сумленныя, справядлівыя, мужныя людзі, якія змагаюцца на фронце, гатовыя аддаць жыцце за сваю Радзіму, за агульную справу — дамагчыся перамогі. Іх ўвасабляюць Карпенка, Фішар, Глечык і Свіст. Людзі моцнага характару, здольныя на самаахвяраванне — Карпенка і Свіст. На гэтых людзей заўседы можна пакласціся: яны не падвядуць. Яны устойліва і мужна пераносяць ўсе нягоды вайны, яе нечалавечыя выпрабаванні і ў той жа час застаюцца звычайнымі людзьмі з натуральнымі, простымі марамі пра канец вайны, пра здароўе, пра жыцце. Віцька Свіст — «белабрысы, расшпілены на ўсе гаплікі і гузікі, жулікаваты з выгляду хлопец», аптыміст і гаварун. Быкаў звярнуў увагу на тое, што не кожны чалавек здольны на геройства, але кожны павінен і можа адказваць за свае ўчынкі. «Дурны я чалавек … вось. Шаленый, безгаловы … Наогул абармоты. Толькі цяпер зразумеў гэта» , — так казаў пра сябе Свіст. Па просьбе таварышаў ен распавядае гісторыю свайго жыцця. Рос адзін у маці, вучыцца не хацеў, маці не слухаўся. Паступіў на завод, адчуў агіду да працы ("зімой і летам — адны ўтулкі"), пачаў піць. Трапіў пад уплыў нейкага Фралова і непрыкметна закруціўся ў аферу з хлебам. Далі пяць гадоў. «Было за што — гэта праўда. Далі пяць — пагадзіўся. Далі б дзесяць — не слова б не сказаў. Усе б адбыў … Толькі, ведаеш, не хачу каб увесь век папракалі. Што было, то мінула, трэба — яшчэ адсяжу, стрываю, толькі без біркі, без штэмпеля — чалавек я, ярена зяленая … «Гэтай апошняй -" чалавек я "," без біркі, без штэмпеля "- нібы зноў адкрывае героя. Не, не такі ўжо легкадумны і просты Віцька Свіст, як здаецца спачатку. Ен ведае пачуцце адказнасці за свае ўчынкі. Развітаўшыся са сваім мінулым, ен не хоча, каб пра яго і далей думалі кепска, і ідзе на фронт добраахвотнікам. Ці не трывога за лес Радзімы падказала рашэнне пайсці не фронт, а хутчэй сябелюбнасць. І толькі на фронце, пад уплывам перажытага і убачанага, Свіст пачынае разумець глыбіню народнага гора, тыя падзеі, што скалынулі краіну. Свіст самалюбны, але не эгаістычны, ен не ўстанаўлівае сябе вышэй за іншых. Наадварот, ен лічыць сябе роўным з усімі. У адрозненне ад, здавалася, чысценькія Авсеева, які апынуўся нікчэмным баязліўцам, Свіст гіне мужна, па-салдацку — у паядынку з варожым танкам. Галоўных герояў аўтар паказаў як сапраўдных людзей. Салдаты гінуць проста і без шкадавання, сумленна і да канца выконваюць свой абавязак. Свіст дастаткова паслядоўны і тут, у апошніх хвілінах жыцця. Яны, гэтыя героі, адрозніваюцца характарамі, жыццем і іншым, але падобныя сваей гатоўнасцю змагацца да канца і тым, што якім бы дарагім не была іх ўласнае жыцце, Радзіма і чалавецтва нашмат важней.
